رسوب زدایی دیگ بخار صنعتی یا بویلر و سیستم های مبدل حرارتی از مهم ترین اقداماتی می باشد که پس از استفاده مداوم از این تجهیزات لازم است به شیوه های مختلف انجام شود. کلسیم و منیزیم و سایر املاح موجود در آب پس از حرارت دهی به صورت رسوب در دیواره و جداره دیگ های بخار ته نشین و به مرور رسوب تشکیل می دهند که به شدت بر کارایی دستگاه تاثیر منفی ایجاد می کند. شرکت نیرو بخار پویش ؛ طراح و سازنده انواع بویلر در ادامه به چند روش کاربردی برای از بین بردن رسوب دیگ بخار صنعتی اشاره خواهد داشت.

 

 

کلسیم و منیزیم از رایج ترین یون های موجود در آب می باشند که پس از حرارت دهی به صورت کریستال های ریز در دیواره های منبع و ظرف ذخیره آب انباشته شده و اصطلاحا باعث تشکیل رسوب می گردند. از مهم ترین دلایلی که باعث میشود تا رسوب گیری منبع آب با رشد مواجه شود، افزایش دمای آب می باشد. به همین دلیل در دیگ های بخار صنعتی یا بویلر رسوب گیری به یکی از بزرگترین مشکلات تبدیل شده است.

 

رسوب زدایی دیگ بخار یا بویلر به روش هایی گفته میشود که در آنها تلاش میشود تا رسوب های ایجاد شده بر روی تاسیسات و لوله ها و جداره منبع حذف شوند. علاوه براین، به کمک برخی از مواد شیمیایی نیز در بخش های صنعتی از ایجاد رسوب در دیگ های بخار جلوگیری به عمل می آید.

 

مزایای رسوب زدایی دیگ بخار یا بویلر

رسوب گیری تجهیزات و دیگ های بخار فرایندی زمان بر و هزینه بر می باشد که به صورت دوره ای لازم است اجرا شود. ممکن است این سوال بوجود آید که انجام این فرآیندها چه مزایایی را به همراه دارد و چرا باید اجرا شوند؟ از مهم ترین مزایا و دلایل استفاده از روش های مختلف برای رسوب زدایی دیگ بخار صنعتی می توان به موارد زیر اشاره نمود:

جلوگیری از مسدود شدن مسیر شیرهای ورودی و خروجی دیگ بخار به دلیل تجمع زیاد رسوب

ممانعت از کاهش طول عمر لوله ها و سایر تجهیزات دیگ های بخار: رسوب ایجاد شده بر روی لوله ها و جداره دیگ مانع از تبادل دما شده و به همین دلیل نیاز به حرارت دهی بیشتری خواهد بود که در نهایت منجر به کاهش طول عمر دستگاه می گردد

جلوگیری از ایجاد سوراخ و ترک در جداره لوله و دیگ به دلیل قدرت خورندگی بسیار بالای اکسیژن موجود در آب

کاهش مصرف انرژی به دلیل حرارت دهی کمتر برای افزایش دمای سیال موجود در لوله و دیگ

با توجه به مزایای متعدد رسوب زدایی دیگ های بخار صنعتی، روش های مختلفی در این زمینه مورد استفاده قرار میگیرد که از مهم ترین آنها می توان به گزینه های زیر اشاره نمود:

از کاربردی ترین روش ها برای رسوب زدایی بویلر می توان به استفاده از مواد شیمیایی به نام دیسکلرها اشاره نمود که قدرت بسیار بالایی در حل کردن رسوب ها دارند. این مواد که دارای پایه اسید کلریدریک می باشند، قادرند تا رسوب های ایجاد شده بر روی سطوح فلزی و پلاستیکی را بدون خوردگی از حل و از بین ببرند.

در این روش دیسکلر پودری یا مایع آن را به درون لوله ها تزریق نموده و شرایط را برای عبور آنها از تمام لوله ها و تاسیسات دیگ بخار فراهم می کنند. با عبور این مواد از لوله ها رسوب های ایجاد شده در مسیر را در خود حل می کنند. به منظور افزایش قدرت این مواد و جلوگیری از ایجاد ترک و شکستگی از مواد خیس کننده (Surfactant) نیز به همراه دیسکلر استفاده میشود.

از دیگر روش های رسوب زدایی دیگ های بخار و بویلر می توان به استفاده از مواد DM اشاره نمود. این مواد که دارای پایه فسفات می باشند قادرند تا نه تنها رسوب های ایجاد شده بر روی  لوله و جداره دیگ بخار را در خود حل کنند، بلکه از ایجاد رسوب نیز جلوگیری می کنند.

مواد ضد رسوب DM پس از ورود به دیگ بخار منجر به لخته شدن یون های معلق در آب شده و پس از به هم پیوستن آنها در کف دیگ انباشته می گردند. مواد رسوب زدا مورد استفاده برای بویلر و دیگ بخارهای صنعتی بر اساس نحوه عملکرد آنها دارای انواع مختلفی می باشند. گروهی از این مواد با لخته شدن یون ها از ایجاد رسوب جلوگیری نموده و برخی PH را تنظیم می کنند. برخی دیگر از این مواد در ساختار کریستال های تشکیل شده توسط یون های کلسیم و منیزیم از اتصال آنها به هم جلوگیری نموده و در نهایت گروه دیگری باعث جدا شدن کریستال های رسوب شده از هم و حل شدن از آب می گردند.

در این روش لازم است مقدار PH در سطح استانداردی تنظیم شود و با قرار گرفتن بر روی 11 راندمان این مواد تا حد بسیار زیادی افزایش پیدا خواهد کرد. علاوه براین، مقدار مواد رسوب زدای مورد استفاده باید به درستی تعیین گردد.

 

اسید شویی دیگ بخار صنعتی

اسید شویی از دیگر روش های مورد استفاده برای حذف رسوب های ایجاد شده در بویلر و مبدل های حرارتی می باشد که با رعایت استانداردها و اصول ایمنی صورت میگیرد. در این روش از اسیدهای مخصوص به همراه آب استفاده شده و تمام بخش های درونی دیگ با فشار آب زیاد شستشو داده میشود.در این روش نه تنها از اسید دیسکلر، بلکه از سایر مواد شیمیایی از قبیل boiler conditioner نیز استفاده میشود که قدرت خورندگی بسیار کمی دارند. البته توجه داشته باشید که این مواد سمی بوده و بدون ماسک و دستکش های استاندارد نباید از آنها برای شستشو بویلرها استفاده شود.

 

با توجه به اهمیت بسیار زیاد حذف رسوب های ایجاد شده در دیگ های بخار، لازم است به صورت دوره ای فرآیندهای فوق اجرا شوند. بازه زمانی که لازم است اسید شویی یا استفاده از DM و اسید دیسکلر برای دیگ بخار استفاده شود، به درجه سختی آب و همچنین درجه حرارت و شریط محیطی بستگی دارد. استفاده از لوله نمونه برای شناسایی مقدار رسوب ایجاد شده در داخل دیگ بخار از جمله روش های رایج در این زمینه می باشد.

منبع : https://ig7.ir/

واحد تحقیق و توسعه / شرکت نیرو بخار پویش